Een wijngaard aanleggen, hoe praktisch beginnen ?

Dag wijnvrienden, in vorige artikels heb je al kunnen lezen over mijn passie voor wijn, de struikelblokken voor hobby wijnmakers en ook welke wijnstokken je best kunt kiezen.  In dit artikel ga ik dieper in op de praktische kant.  Hoe starten we nu met een wijngaard aanleggen ?

De bodem van je wijngaard kennen

Het is belangrijk als je een wijngaard wilt aanleggen om te weten welk soort grond er in je wijngaardbodem zit.

Zand-, leem- en kleigrond

Zand-, leem of kleigrond in je wijngaard

Hoe weet je welke bodem je hebt?  Je kunt makkelijk de test doen.  Neem een hoopje vochtige grond uit je bodem en knijp de grond samen.  Probeer tussen je handen een worstje te knijpen of te draaien.  Lukt dat nauwelijks en valt de aarde steeds weer uit elkaar, dan heb je een zandgrond.  Lukt het redelijk om een worstje te knijpen maar lukt het niet om de aarde tussen je handen tot een worstje te draaien, dan heb je eerder een leembodem.  Kun je daarentegen perfect een worstje draaien tussen je handen, dan heb je meer een kleibodem.

De juiste onderstok kiezen volgens je bodem

Als hobby wijnbouwer is het belangrijk dat je de juiste onderstok voor je wijngaardbodem kiest.  Het verschil zit hem in de groeikracht van de onderstok.  Professionele wijnbouwers zullen echter nog meer criteria gaan koppelen aan hun onderstok op basis van bepaalde resistenties ervan, maar als hobby wijnbouwer zullen we het niet al te moeilijk maken.

Kort samengevat : heb je een weinig watervasthoudende zandgrond, dan kies je het best voor een onderstok Gravesac of Couderc 3309.  Heb je een zwaardere leem of kleigrond dan opteer je beter voor een onderstok van het type SO4 of Binova.  Ik hou het bij die 4 onderstokken om het bevattelijk te houden.  Twijfel je welke onderstok te kiezen, ga dan voor de SO4 of Gravesac, die doet het in onze Lage Landen heel goed.

De druivensoort die je kweekt wordt geënt op een druifluis resistente onderstok (foto 1). Hij wordt uitgeplant om de ent en onderstok te laten aan elkaar groeien en om wortels aan te maken (foto 2).  Na ongeveer 1 jaar is de geënte wijnstok klaar voor de uitplant (foto 3)

De bovenstaande 3 foto’s zijn eigendom één van onze partners Viterra.be.  Dit zijn pioniers in het kweken van wijnstokken voor de Lage landen.

Een bodemanalyse laten uitvoeren en extra grondvoorbereiding of bemesting doen in je wijngaard

Een bodemanalyse uitvoeren in de wijngaard

Er bestaan heel goede bodemanalyses die je kunt laten uitvoeren.  Deze kunnen je heel veel vertellen over de samenstelling van de bodem en van de aanwezige nutriënten.  Wanneer er tekorten blijken, zou je nog kunnen ingrijpen.  Maar als je weet dat een wijnstok zich vele meters diep wortelt, dan kun je je ook de vraag stellen in welke mate dat nodig is.  Zeker als hobby wijnbouwer.  Weet ook dat je via je bemesting (bodem- en bladvoeding) nog kunt bijsturen.

Bemesting van de wijngaard voor de uitplant

Bij de aanplant van een wijngaard gebruik je best niet te veel mest.  Beter te weinig als teveel bemesten.  Te krachtige wijngaarden hebben de neiging om in een vegetatieve groeicyclus terecht te komen, die de groei van scheuten bevordert in plaats van de productie van fruit. Overmatige vegetatieve groei veroorzaakt beschaduwing van de vernieuwingszone, het gebied waar het fruit voor het volgende jaar in de stok wordt geproduceerd.

Grondvoorbereiding in je wijngaard

Met grondvoorbereiding bedoel ik niet bemesten, maar de bodemstructuur beïnvloeden.  Nogmaals, in een gewone tuinbodem kun je goede druiven kweken.  Zoek het geluk niet in zakjes uit de winkel maar vertrouw in je passie en in de kracht van je wijnstokken.  Daar kom je ook al heel ver mee.  Heb je toch een extreme grond : puur zand of een blok klei, dan zou ik bijsturen.

Je kunt in zowel taaie klei- als arme zandbodems goed verteerde compost inwerken in de bodem verwerken of wat kokosvezel.  Goed verteerd omdat we niet mikken op vegetatie maar op het ontwikkelen van de plant in zijn geheel, niet in het minst het wortelgestel.  Het water en de nutriënten in je bodem hechten zich vast aan het organisch materiaal uit de compost of kokosvezel en het bodemleven – van regenwormen, schimmels en micro-organismen – gaan organisch materiaal omzetten in humus.  Humus werkt als lijm in je bodem en houdt alle deeltjes vast.  Heel belangrijk voor een zandbodem.  Een kleibodem moet dan eerder opengebroken worden en dat kan met perliet of lavagruis.  Een uitgebreid artikel over grondvoorbereiding komt er nog aan.

Oriëntatie bij een wijngaard aanleggen ten opzichte van de zon

De optimale oriëntatie van wijngaardrijen is noord op zuid.  Dit vermijdt dat een bladerdak op het Noorden ligt en dus heel beperkt zonlicht krijgt.  Met een Noord-Zuid oriëntering kan het zonlicht aan zowel de oost- als de westzijde je bladerdak maximaal verwennen.  Als je wijngaard een rechthoek is en niet perfect Zuid-Noord ligt, dan is het niet erg als je oriëntering Zuidwest – Noordoost bijvoorbeeld.

Praktische overwegingen geven vaak de doorslag bij het bepalen van de oriëntatie van een nieuwe wijngaardaanplant. Als het veld een lange rechthoek beslaat, is het efficiënter om minder, langere rijen te planten dan een groot aantal kortere rijen.  Het bespaart je ook in duurdere eindpalen als je langere rijen hebt.

Het planten van wijngaardrijen op steile helling van hoog naar laag verhoogt het risico van bodemerosie, dus wordt vaak de voorkeur gegeven aan het planten in de breedte ten opzichte van de helling.  Maar in de Lage landen als hobby wijnbouwer zitten we heel vaak op een vlak stuk.

Je wijngaard aanleggen – Wijnstokken aanplanten

Ruimte tussen de rijen bij de aanplant van een wijngaard

De meest productieve wijngaard is aangeplant volgens de “één-op-één”-regel, waarbij de afstand tussen de rijen gelijk is aan de hoogte van het bladerdak, aangezien dit de meest efficiënte manier is om het beschikbare zonlicht op te vangen. Wijngaarden met een grotere afstand tussen de rijen zijn van nature minder productief, omdat het zonlicht “verloren” gaat naar de bodem van de wijngaard.  Wijngaarden met een kleinere afstand tussen de rijen zullen waarschijnlijk resulteren in een verminderde druif- en wijnkwaliteit als gevolg van beschaduwing van het bladerdak.

Als het mogelijk is zou ik 1m80 tussen de rijen aanhouden.  Als hobby wijnbouwer rijden we niet met tractoren door onze wijngaard en 1m80 is ongeveer de hoogte van onze wijnstokken.

De ruimte tussen de wijnstokken onderling bij een wijngaard aanleggen

Het lijkt contradictorisch, maar tot op een zekere hoogte is het beter voor de productiviteit en de maximalisering van de kwaliteit van je druiven om meer wijnstokken in de rij te plaatsen.  Om het simpel te zeggen : “Beter 28 trossen van 2 planten die een meter uit elkaar staan, dan 28 trossen van 1 plant die op 2 meter afstand van in de rij staat van zijn eerstvolgende buur.  Waarom ?  De twee stokken, die hun energie kwijt kunnen in 14 trossen zullen veel betere en rijpere vruchten afleveren dan de wijnstok die 28 trossen moet afrijpen.

Maar we kunnen natuurlijk onze wijnstokken niet op 10 cm van elkaar zetten, laat ons stellen dat 1 meter tot anderhalve meter plantafstand in de rij goed is.  Ik geef kort de aspecten meespelen.

• Het potentieel van de bodem : Het eerste is een fenomeen dat meespeelt in je keuze van plantafstand van de wijnstokken in de rij is dat de optimale afstand tussen de wijnstokken wordt bepaald door het potentieel van de bodem. Bodems met een hogere vruchtbaarheid, waterbergend vermogen en een grotere bewortelingsdiepte hebben een grotere capaciteit voor de groei van wijnstokken.  Je zou je wijnstokken dus op een grotere afstand kunnen plaatsen.  Bodems met een laag potentieel vereisen een kleinere afstand tussen de wijnstokken om een optimale opbrengst en kwaliteit te bereiken.
• De druivensoort en/of onderstam : Een druivensoort of een onderstok die van nature heel productief is, kun je iets verder uit elkaar planten als een een soort die niet zo groeikrachtig is.  Vaak moet de groeikracht ingetoomd worden bij groeikrachtige rassen om de kwaliteit en optimale rijping van het fruit te garanderen.
• Vulling van het bladerdak : Plaatste je je wijnstokken te dicht, dan kunnen de stokken onderling het zonlicht van elkaar wegvangen.   Plaats je ze te ver, dan kunnen openingen in het bladerdak gemiste kansen zijn.

Enkele video’s uit mijn eerste jaar van mijn wijngaard 

 

Een wijngaard aanleggen : De wijnstok uitplanten, in de grond stoppen, ondersteunen, …

Daar sta je dan, je wijnstokken zijn in huis, je hebt de ideale positie van jouw wijngaard bepaald, de plaatsjes van je wijnstokken staan gemarkeerd, … je hartslag gaat omhoog.

Je wijnstokken voorbereiden op de uitplant

Als je wijnstokken aangekomen zijn via de post of je hebt ze zelf ergens opgepikt is het belangrijk dat ze de kans krijgen om zich weer vol met water te zuigen.  Tijdens het transport van de verdelaar tot bij jou kan het zijn dat er wat vocht ontsnapt is.  Stop je wijnstokken daarom 24u voor de aanplant in een emmer of bak met water en zet ze buiten in de (half)schaduw.  Dan kunnen ze rustig bekomen.  Kun je nog niet meteen uitplanten, dan kun je de wortels van de wijnstokken best nog eens met een plantenspuit benevelen en terug in de zak in de koelkast stoppen.  Zo kun je ze nog even bewaren.  Zet je koelkast zo hoog mogelijk, zorg wel dat je achterwand of de koelkast zelf niet bevriest.

Je wijngaard aanleggen : Het plantgat maken voor je wijnstokken

De toestand van je bodem zal bepalen hoe je het plantgat zult maken.  Heb je je grond machinaal bewerkt, dan kun je met een schopje een plantgat maken.  Is de aarde nog heel compact, dan kun je een grondboor van 10 cm diameter  gebruiken.  In principe volstaat een plantgat van +/- 40 cm maar om makkelijker te kunnen werken stel ik voor dat je je plantgat 50 cm diep maakt.

De wortels van je wijnstokken inkorten bij de aanplant van je wijngaard

Bij aankomst van je wijnstokken zijn de wortels +/- 10 tot 20 cm.  Voor de uitplant mag je die inkorten op een vuist of +/- 8cm.  Het inkorten van de wortels maakt de uitplant praktischer en stimuleert nieuwe wortelgroei bij je nieuwe plant.  Spontaan gaan de wortels zich wat openzetten alsof het een wigwam zou zijn.

Een wijnstok in de grond stoppen, eindelijk …

We hebben een plantgat en een ingekorte wijnstok.  We zijn klaar voor de uitplant.  Je kunt je wijnstok gewoon in je plantgat stoppen en het plantgat vullen met aarde.  Ik pas nog een truukje toe.

Herinner je het plantgat dat iets dieper is als je plant ?  Het is handig als je wijnstok volledig onder de grond zit als je hem plant.  Dat is uiteraard niet het eindstadium.  Maar als je het plantgat opvult met aarde, kun je de wijnstok geleidelijk schuddend optrekken tot de gewenste hoogte. Bvb. : Je doet 10 cm aarde in het plantgat, en schuddend breng je je wijnstok 2 cm hoger.  Zo kan de aarde mooi rond de wortels van je wijnstok vallen.  Als we dit twee keer gedaan hebben kunnen we al eens inwateren.  Zo sluit de aarde mooi aan bij de wortels.  Herhaal dit (aarde toevoegen, schuddend je stok opheffen en water geven) tot je ziet dat de wortels bedekt zijn met aangespoelde aarde en ook je onderstok 1 à 2 cm boven de aarde zichtbaar is.   Vul dan de rest van de aarde bij in het plantgat en water nog goed in.

Professionele wijnbouwers zouden hun ogen rollen in het oogkassen of in hun vuistje lachen met deze manier, maar hier kunnen we als hobby wijnbouwer een verschil(letje) maken.  Als je wortels meteen in de juiste richting wijzen en ruimte hebben voor de uitbreiden met haarworteltjes, dan nemen we een blits start.  Het kan tussen mijn oren zitten maar psychologisch voelt het goed aan 🙂

Plaats een plantstaaf of plantstok naast je plant

In de eerste weken na de aanplant, komen de eerste uitlopers of scheuten uit de ent van je wijnstok.  Het is de bedoeling dat we na een tijd de beste uitloper verticaal gaan opbinden.  Het artikel dat nog volgt (jaar 1) legt dit nog meer in detail uit.  Maar kort gezegd plaats je de plantstaaf om straks je beste uitloper verticaal op te binden.  Die verticale positie is nu al belangrijk voor de toekomstige wijnstok.

Als plantstaaf verkies is de Vinotto’s in glasvezel van 7mm.  Ze zijn duurzaam, roesten of rotten niet en hebben ook een beetje flexibiliteit om schokken op te vangen.  Er zijn ook de klassieke ijzeren plantstaven van 6mm die het ook heel goed doen.

Plaats de plantstaaf 1 à 2 cm naast de plant.  Een worteltje raken is hierbij geen ramp.  Je hoeft momenteel niets meer te doen buiten de eerste weken je jonge plant vochtig houden.  Binnen 1 à 2 maanden gaan we onze palen en bedrading aanbrengen.  Heb je dat al gedaan, dan kun je je plantstaaf met een stabfix connector aan je eerste draad vastklemmen. In een volgend artikel over ondersteuning van je wijngaard, gaan we het hebben over palen, draden, ankers, draadspanners, …

Jouw wijngaard aanleggen : Een beschermkoker over je plant tegen konijnen of hazen

Als laatste is het voor mensen die in landelijk gebied wonen belangrijk om je jonge wijnstokken te beschermen tegen dieren die het op de jonge uitlopers van je wijnstok gemunt hebben.

Je kunt een beschermkoker of beschermnetje over je stoktjes schuiven en ze lichtjes ingraven of aanaarden zodat je jonge uitlopers niet ten prooi vallen aan diertjes met lange of kortere oren.

De wijngaardpalen houden je draad mooi strak

Een rij wijnstokken in de snoeiwijze Guyot simple die we gebruiken krijgt 7 draden.  Deze draden worden ondersteund door wijngaardpalen.  Er zijn eindpalen en tussenpalen.  De eindpalen zet je vast aan de grond met een grondanker en met een ankerkabel.  De eindpalen zet je licht schuin naar buiten.  Daarom zijn de eindpalen ook wat langer (270 cm) dan de tussenpalen.  De eindpalen zijn in dikker staal en zijn veel sterker.  Ze moeten heel wat gewicht opvangen, de horizontale spanning op je draden.  De tussenpalen moeten enkel de draad ophouden, de vertikale spanning.  Die palen zijn lichter.  Heb je korte rijen, dan kun je ook overwegen om twee tussenpalen als eindpaal te gebruiken.

Eindpaal

Tussenpaal

Leg een plankje boven op de palen, als je ze in de grond klopt.  Zo beschadig je de verzinking niet.  De verzinking voorkomt het roesten van je palen.

Je draden spannen om je loofwand te ondersteunen

In de Lage landen is je loofwand heel belangrijk.  Doordat we minder (intense) zon krijgen, hebben we een zeer gezonde loofwand nodig.  Deze is best hoog genoeg zodat de zonnepaneeltjes van je wijnstokken (de bladeren) zoveel mogelijk licht kunnen opnemen en omzetten in suikers voor je druiven.

Ik werk met 7 draden.  Mijn draden hangen op (vanaf de grond gemeten :

• 70 cm (enkele draad)
• 110-120 cm dubbele draad.  Kun je parallel hangen maar ik doe ze +/- 10 cm uit elkaar zodat ik mijn uitlopers ertussen kan weven.  Als je de draden op dezelfde hoogte hangt valt je loofwand soms om en dat is slecht voor het compacteren van je loofwand > schimmels. Heb je 100 stokken of minder kun je makkelijk je uitlopers tussen de draden weven.  Elke week eens door de wijngaard lopen en de klus is geklaard.
• 150-160 (idem)
• 200-210 (idem)

TIP : Weef je loofwand niet te snel door de draden, de uitlopers zijn broos in het begin en kunnen knakken.  Weef ook de eerste keer voor de selectie van je uitlopers (8 uitlopers op 1 plant).

Als draadspanners kun je de traditionele waslijn spanners gebruiken of de meer gebruiksvriendelijke Gripples.

Tot slot

Voor nu, geniet van je uitplant, neem je tijd en droom van tafels met je familie en beste vrienden daarrond die genieten van een glas waar jouw passie inzit.

Ik hoop dat dit artikel je duidelijk, volledig en in mensentaal op weg geholpen heeft bij de aanplant van je hobby wijngaard.  Zijn er foutjes in geslopen of heb je nog vragen, schrijf ze gerust in de reacties hier onder.

Vind je deze informatie waardevol, overweeg dan zeker om je wijngaardspullen in onze webwinkel aan te schaffen.  Zo maak je het mogelijk dat er nog meer infotainment rond de hobby wijnbouw op deze website kan komen.

Een fruitige, volle en vineuze groet,

Tom